Nadżerki zębów wśród najmłodszych pacjentów są coraz częściej diagnozowane przez dentystów. O tym, że nadżerki są dość rozpowszechnione wśród seniorów opisano w pierwszej serii artykułów poświęconych ubytkom niepróchnicowego pochodzenia u osób starszych.
Nie wszyscy rodzice zdają sobie sprawę, że oprócz próchnicy, ich pociecha może mieć chore zęby, z powodu tzw. erozji szkliwa. Doprowadza ona do nadwrażliwości bólowej, czy do ubytków szkliwa, nawet w małych zębach mlecznych, czy młodych stałych. O tym jak rozpoznać, leczyć, a przede wszystkim jak nie doprowadzić do powstania takich zmian przeczytać można w tym artykule.
Warto wiedzieć
Co to są nadżerki szkliwa czyli ubytki erozyjne w zębach?
Ubytki niepróchnicowego pochodzenia (ang. noncarious lesions – NCLs), są oprócz zmian próchnicowych, dużym problemem współczesnej stomatologii dziecięcej. Pedodonta, czyli stomatolog dziecięcy, tłumaczy dzieciom i rodzicom, żeby powstała nadżerka szkliwa, potrzeby jest czas i czynnik sprawczy. Czynniki powodujące nadżerkę mogę pochodzić z wewnątrz organizmu, lub być do niego dostarczane tzw. czynniki zewnętrzne. Substancje chemiczne o niskim pH, mogą doprowadzić do powstania na powierzchni szkliwa zmian typu nadżerka. Należy podkreślić, że na te zmiany, nie mają wpływu bakterie, ani czynniki mechaniczne np. złe szczotkowanie zębów. Na początku, na zębach stosunkowo czystych, powstaje małe zmatowienie szkliwa, następnie szorstkość. Ubytki te, zwiększają się z czasem i ilością działających na nie czynników. W niekorzystnych sytuacjach mogą być źródłem nadwrażliwości.
Główne czynniki mogące spowodować powstanie nadżerek u dzieci
- Kwaśne potrawy
- Gazowane napoje
- Produkty żywieniowe np. jogurty, sosy typu dressing, suszone i marynowane warzywa i owoce
- Częste picie napojów owocowych wyciśniętych ze świeżych owoców
- Częste picie soków owocowych produkowanych na skalę przemysłową (ang. erosive soft drinks)
- Słodkie napoje spożywcze, pite zwłaszcza wieczorem czy w nocy
Demineralizacja czyli rozmiękanie szkliwa zachodzi przy pH śliny niższym niż 5,5.
DOBRA RADA
Nie trzeba unikać picia zdrowych soków owocowych. Należy jednak wprowadzić zasadę picia wody po wypiciu np. szklanki soku jabłkowego czy pomarańczowego. Pozwoli to przepłukiwać jamę ustną i rozcieńczyć pozostałe na zębach i błonie śluzowej kwasy, zmniejszając tym samym ryzyko tworzenia nadżerek. Wykazano, że u małych dzieci pijących z filiżanki, proces usuwania napojów powodujących erozję z jamy ustnej, jest znacząco dłuższy, niż u używających słomki, lub kubeczka z tzw. dziubkiem. Natomiast picie słodki napojów owocowych wieczorem i w nocy nie jest rekomendowane. Ponieważ ilość produkowanej śliny jest zmniejszona, i reakcje obronne organizmu, są znacznie mniejsze, by buforować kwasowość takich napojów.
Tabela 1. Niekorzystna dla szkliwa kwasowość wybranych produktów spożywczych.
Owoce | pH | Owoce | pH |
jabłka | 2,9-3,5 | cytryny/sok | 1,8-2,4 |
gruszki | 3,4-4,7 | pomarańcze/sok | 3,3-4,1 |
śliwki | 2,8-4,6 | ananasy/sok | 3,3-4,1 |
grejpfruty | 3,0-3,5 | jagody | 3,2-3,6 |
brzoskwinie | 3,1-4,2 | truskawki | 3,0-4,2 |
winogrona | 3,3-4,5 | wiśnie | 3,2-4,7 |
napoje | pH | napoje | pH |
kawa | 2,4-3,3 | sok grejpfrutowy | 2,9-3,4 |
herbata | 4,2 | 7Up | 3,5 |
piwo | 4,0-5,0 | Pepsi | 2,7 |
wino | 2,3-3,8 | Coca-cola | 2,7 |
inne | pH | inne | pH |
majonez | 3,8-4,0 | jogurt | 3,8-4,2 |
musztarda | 3,6 | sos winegret | 2,4-3,4 |
keczup | 3,7 | dżemy owocowe | 3,0-4,0 |
Dodatkowe czynniki zwiększające ilość czy wielkość nadżerek
- Niektóre leki w postaci syropów czy tabletek do ssania (np. z witaminą C lub z żelazem)
- Częste wymioty dziecka – kwasy żołądkowe mogą mieć pH niższe niż 1
- Refluks żołądkowo-przełykowy
- Choroby np. bulimia, anoreksja
- Choroby np. astma i stosowane leki wziewne, cukrzyca, zmniejszona ilość śliny
Rola śliny w ochronie przeciwerozyjnej
Z mojego doświadczenia klinicznego wynika, że u dzieci ilość śliny nie jest najważniejszym czynnikiem predysponującym do wystąpienia nadżerek. Jest grupa małych pacjentów obciążona chorobami ogólnymi i przyjmującymi różnorodne leki, lecz zdecydowanie większa liczba pacjentów z nadżerkami, to zdrowe dzieci. Dlaczego tak się dzieje? Ponieważ ilość śliny u małego dziecka jest proporcjonalna do wieku, a ilość np. spożywanych erozyjnych napojów czy pokarmów, nie. Częstość i ilość spożywanych posiłków wielokrotnie jest za duża. A jak wiadomo czas + czynnik = zwiększone prawdopodobieństwo rozwoju nadżerki. Ślina ma zdolności tzw. buforowania pH, dlatego jej rola w zmniejszaniu procesu erozyjnego szkliwa, jest nie do przecenienia. Podsumowując, jeśli dziecko ma gęstą ślinę, lub suchość jamy ustnej, jest to bezwzględne wskazanie do konsultacji ze stomatologiem. Ta grupa dzieci wymaga częstych wizyt kontrolnych i rekomendowana jest do stosowania odpowiednich preparatów, chroniących szkliwo, czy uzupełniających ilość śliny.
Leczenie nadżerek u dzieci
U dzieci zaleca się:
- usunięcie czynników predysponujących do powstawania nadżerek
- konsultacje z dietetykiem w celu zmiany nawyków żywieniowych
- konsultacje z pediatrą w celu zmiany leków lub rozpoczęcia leczenia chorób np. przewodu pokarmowego
- dentysta musi regularnie monitorować stan nadżerek i od samego początku, ich zdiagnozowania wdrożyć profilaktykę.( NFZ – koszyk świadczeń dla dzieci) ( NFZ -koszyk świadczeń dla młodzieży) Rekomendować dedykowane preparaty, do remineralizacji szkliwa. Jeśli zachodzi potrzeba, ubytki nawet w zębach mlecznych, należy leczyć standardowo, wypełnić odpowiednim materiałem do wypełnień czyli zrobić „plombkę”. W skrajnych sytuacjach stomatolog może zaproponować ochronę zniszczonych zębów nawet metalowymi koronami zakładanymi na zęby mleczne.
Dygresje autorki
Jedzenie jest bardzo ważne w naszym życiu. Nie tylko jego ilość ale i jakość. Nawet przy dobrze zbilansowanej diecie, nie myślimy jakie ma ona znaczenie dla zębów. Jemy świeże owoce czy warzywa, dostarczając organizmowi niezbędnych witamin i mikroelementów. Super! Tymczasem potem, aby zadbać o zęby, każdy posiłek powinniśmy zakończyć piciem wody. Taka mała zasada, dla dziecka powinna stać się nawykiem. Dzięki temu zmniejszymy erozję szkliwa i problemy z nadżerkami ząbków naszych pociech. U dorosłych jest podobnie. Kolejnym elementem dbania o zdrowe zęby, są systematyczne wizyty u stomatologa. Ponieważ nie jesteśmy w stanie zaobserwować wszystkich zmian w jamie ustnej, dlatego przeglądy powinny być obowiązkowe. U niektórych dzieci tzw. ”dziura w zębie” może powstać nawet w 3 miesiące. Nie straszę Państwa. Ja po prostu piszę co na co dzień widzę w gabinecie.
Zapraszam do zadawania pytań.
2 komentarze
Mój 8 letni syn ma ruszające się górne , mleczne jedynki.
Nad lewą zrobiła się nadżerka w dziąśle.
Druga jedynka jest bardziej ruchoma i zaczęła się psuć.
Czy należy obie jak najszybciej usunąć i ci zrobić z nadżerką?
Witam, najlepszym rozwiązaniem będzie umówić się do dentysty. Lekarz (jeśli dziecko jeszcze tego nie miało zrobione) zaleci być może wykonanie zdjęcia panoramicznego. Na tym zdjęciu będą widoczne wszystkie stałe zęby i dentysta podejmie decyzje o czasie usunięcia tych zębów. Lekarz może być na NFZ (pedodonta – to stomatolog dziecięcy) lub prywatny. U dzieci zmiany na dziąsłach jeśli nie wygoją się w parę dni tak do 14 dni to bezwzględnie należy pokazać dentyście. Do tego czasu higiena jamy ustnej i zębów jest najważniejsza. P.S. 8 lat to świetny wiek na wizytę u ortodonty. Czy już myślała Pani o tym? (Nawet jeśli Pani nie widzi krzywych ząbków). Pozdrawiam