Ortodoncja, vademecum wiedzy

Ortodoncja to dziedzina stomatologii, zajmująca się głównie profilaktyką, diagnozowaniem i leczeniem wad zgryzu dzieci, młodzieży, dorosłych i seniorów. Ortodonci po wnikliwym badaniu pacjenta, dobierają do leczenia danej wady zgryzu najodpowiedniejszy aparat ortodontyczny np.: aparat ruchomy, stały czy nakładki ortodontyczne prostujące zęby. Długość leczenia ortodontycznego zależy m.in. od wieku i wady zgryzu pacjenta. Cena aparatu ortodontycznego ruchomego wynosi od około 70 zł do 1 500 zł. Cena aparatu stałego na zęby na jeden łuk to koszt od około 1 750 zł do 3 500 zł. Nowy obszar ortodoncji tzw. cyfrowa ortodoncja, wraz z nakładkami ortodontycznymi i skanerami stomatologicznymi, pozwala na leczenie części wad zgryzu tylko przezroczystymi nakładkami.  W artykule znajdziesz vademecum wiedzy na temat aktualności w ortodoncji.

Ortodoncja

Ortodoncja to dział stomatologii, zajmujący się profilaktyką, diagnozowaniem i leczeniem wad zgryzu i twarzoczaszki. Obecnie ortodoncja to jedna z najszybciej rozwijających się dziedzin w stomatologii. Z badań wynika, że 42–60 % dzieci w wieku przedszkolnym ma wady zgryzu, a u osób dorosłych sięga nawet 70 %. Ortodoncja dzieli się na klasyczną, w której lekarze leczą głównie aparatami stałymi, i ortodoncję cyfrową, w której ortodoncji leczą przezroczystymi nakładkami ortodontycznymi.

Można nawet obecnie być leczonym metodą hybrydową mianowicie np. aparatem nakładkowym na górne zęby a aparatem stałym metalowym na dolne zęby. Wszystko zależy od wady zgryzu i finansów pacjenta.

Kto to jest ortodonta?

Ortodonta to stomatolog, który przeciwdziała, diagnozuje i leczy wady zgryzu oraz nieprawidłowości w obrębie twarzoczaszki. Używając aparatów ortodontycznych prowadzi leczenie ortodontyczne dzieci i dorosłych. Aby być ekspertem w ortodoncji, dentysta musi zdać egzamin specjalizacyjny z ortodoncji, lub skończyć liczne, polskie lub zagraniczne kursy i szkolenia z tej dziedziny.

Leczenie ortodontyczne

Leczenie ortodontyczne to procedura składająca się z: badania, diagnozowania i terapii pacjenta, dążąca do wyleczenia lub zmniejszenia wady zgryzu. Najczęściej trwa parę lat i wykonywane jest przy pomocy indywidualnie dobranych lub wykonanych aparatów ortodontycznych. U dzieci leczenie takie można przeprowadzić w ramach NFZ lub prywatnie. U osób dorosłych w Polsce leczenie ortodontyczne nie jest refundowane.

Czy aparat ortodontyczny zmienia rysy twarzy?

Standardowe leczenie aparatem ortodontycznym może nieznacznie zmienić rysy twarzy. Przykładem może być sytuacja, gdy zęby przednie górne przed leczeniem są mocno pochylone do wnętrza jamy ustnej. Leczenie w takim przypadku może mieć zaplanowane wychylenie, czyli ustawienie ich bardziej do przodu. Rezultatem tego może być lepsze podparcie zapadniętej wcześniej wargi górnej, a to sprawia, że rysy twarzy mogą być korzystniejsze, w estetycznym aspekcie oceny wyglądu. Podobna sytuacja występuje, gdy podczas leczenia ma miejsce wysunięcie się żuchwy do przodu. W takiej sytuacji cała bródka ustawia się bardziej z przodu, a to ma bezpośrednie odbicie w profilu pacjenta.

Bez wątpienia leczenie ortodontyczno-chirurgiczne, czyli operacje ortognatyczne, zmieniają rysy twarzy. Ze skrajnie ciężkich i wizualnie niekorzystnych wad w obrębie twarzy, po operacjach wygląd twarzy pacjentów może stać się unormowany w aspekcie percepcji proporcji twarzy. Po operacji m.in.: żuchwa, szczęka, wargi mogą wyglądać korzystniej, lub wręcz mieścić się w normie wymiarów i kształtów twarzy, występujących w danym regionie świata.

Należy bardzo wyraźnie podkreślić, że celem leczenia ortodontycznego nie jest poprawa, czy zmiana rysów twarzy. Po zakończonym leceniu u zdecydowanej większości dorosłych pacjentów, nie ma żadnych zmian w rysach twarzy.

Co to jest ortotropia?

Warto wiedzieć, że ortotropia, czyli holistyczne leczenie ortodontyczne dzieci i młodzieży, bardzo korzystnie wpływa na zmiany wyglądu twarzy dziecka. Cała twarz podczas leczenia wg zasad ortotropii rozwija się bardziej harmonijnie, a co za tym idzie ogólny wygląd twarzy dzieci ulega poprawie.

Jak szybko przesuwają się zęby w aparacie stałym i nakładkach?

Nakładki ortodontyczne zmienia się najczęściej między 7 a 14 dni. Oznacza to, że ruchy ortodontyczne zębów odczuwalne i widoczne mogą być już po wynoszeniu 1 lub 2 nakładek.

W aparacie stałym wymiana drutów następuję najczęściej co 6 tygodni. Oznacza to, że w pierwszych dniach czy tygodniach pacjent czuje zachodzące zmiany, i może zobaczyć ruchy zębów, ale dalszy postęp leczenia uzależniony jest od czasu wizyty kontrolnej i działań ortodonty.

U dzieci widoczność przesuwania się zębów jest mocno skorelowana z ilością i jakością noszenia aparatów ruchomych. Gdy dziecko śpi w aparacie i nosi go parę godzin w ciągu dnia, rodzice mogą zauważyć zmiany kształtów łuków zębowych, czy ustawienia zębów, już po paru miesiącach od rozpoczęcia leczenia.

Ortodoncja dla dzieci

Ortodonta może ocenić rozwój bezzębnych wyrostków zębodołowych, warg i twarzoczaszki już u noworodka i niemowlaka. W tym wieku leczone są głównie rozszczepy wargi i/lub podniebienia.
Na etapie zębów mlecznych ortodonta ocenia rozwój i funkcję młodej jamy ustnej.

Z ortodontycznego punktu widzenia, u przedszkolaków mogą być wskazania do np.:

• szlifowania zębów mlecznych
• mioterapii
• noszenia aparatów profilaktycznych
• leczenia ortodontycznego aparatem ruchomym
• zapobiega następstwom przedwczesnej utraty zębów mlecznych

W tym wieku diagnozuje się m.in.:

• dysfunkcje (oddychanie przez usta, niemowlęcy typ połykania, wymowa międzyzębowa)
• parafunkcje (ssanie palca, smoczka, wargi, obgryzanie paznokci, przedmiotów)

Starsze dzieci z uzębieniem mieszanym i wczesnym stałym, to główni pacjenci ortodontyczni. Dzieci w wieku 6 – 13 lat leczy się najczęściej m.in. trainerami, płytką Schwarca, aparatem Stockwischa, czy aparatem stałym z/lub bez maski twarzowej.

Ryc.1. Przykłady różnych wad zgryzu u polskich dzieci. Każda z nich powinna skłonić rodzica do zarejestrowania dziecka na wizytę konsultacyjną do ortodonty. (Materiał własny autorki).

W Polsce od paru lat rozwija się dział ortodoncji zwany ortotropią, w którym ocenia się rozwój całego ciała dziecka, a aparaty są skonstruowane na innych zasadach, niż te wykonane w ramach NFZ. Coraz częściej dzieci leczy się też nakładkami ortodontycznymi np. Invisalign, SureSmile, ClearCorrect, czy Clear Aligner.

Wskazania do leczenia

Wskazaniami do leczenia ortodontycznego dzieci są m.in.:

• nieprawidłowo ustawione pojedyncze lub liczne zęby w łuku dolnym i/lub górnym
• zwiększona przestrzeń między górnymi a dolnymi zębami tzw. powiększony nagryz poziomy
• wychylone zęby sieczne górne tak, że nie są chronione przez wargę i mogą stanowić czynnik ryzyka urazu
• wyraźne stłoczenie zębów
• za mało miejsca lub brak miejsca dla stałych kłów
• zgryz głęboki, w którym dziecko może nawet nagryzać sobie dziąsło zębami
• ustawienie zębów w zgryzie krzyżowym, czyli odwrotnie zachodzących na siebie zębach (zęby dolnego łuku wychodzą przed górnymi)
• wada typu zgryz otwarty, czyli za duża przestrzeń między zębami łuku górnego i dolnego
• patologiczne starcie zębów nieadekwatne do wieku dziecka
• uraz zębów, którego powikłaniem jest wada ortodontyczna
• profilaktyka i leczenie powikłań parafunkcji i dysfunkcji

Leczenie ortodontyczne dla dorosłych

U osób dorosłych leczenie ortodontyczne prowadzi się odmiennie niż u dzieci. Gdy proces wyrzynania się zębów i rozwój jamy ustnej został już zakończony, można stosować leczenie aparatami ortodontycznymi i wykonywać operacje ortognatyczne wad szkieletowych. Leczenie ortodontyczne dorosłych ma na celu wyleczenie genetycznych i nabytych wad zgryzu np. wynikających z przedwczesnej utraty zębów stałych z związanej z powikłaniem próchnicy.

Dorośli do leczenia ortodontycznego zębów otrzymują aparaty tj.:

• Stały aparat metalowy
• Aparat stały kosmetyczny
• Stały aparat samoligaturujący
• Aparat lignwalny
• Przezroczyste nakładki ortodontyczne
• Trainery

Wskazania do leczenia

Wskazaniami do leczenia ortodontycznego osób dorosłych są m.in.:

• stłoczenia zębów
• tyłozgryz lub przodozgryz
• zgryz głęboki lub otwarty
• ustawienie zębów w zgryzie krzyżowym
• zgryz przewieszony
• nieprawidłowo ustawiająca się żuchwa
• problemy ze stawem skroniowo-żuchwowym
• zniekształcenia genetyczne twarzoczaszki
• wady ortodontyczne pourazowe
• powikłanie utraty zęba stałego

Wady zgryzu

Wady zgryzu to nieprawidłowo ułożone m.in. kości szczęki, żuchwy lub relacje międzyzębowe.

Już bezzębny noworodek może być diagnozowany ortodontycznie, pod kątem wystąpienia zaburzeń rozwojowych jamy ustnej i twarzoczaszki.

Najlepszy wiek na pierwsze badanie ortodontyczne, to okres przedszkolny. Dziecko w wieku 4 – 5 lat ma pełne łuki uzębienia mlecznego i ortodonta na ich podstawie jest w stanie określić obecną wadę zgryzu lub przyszłą wadę ortodontyczną np. stłoczenia zębów czy zgryz krzyżowy.

Łatwo ujawnić wadę zgryzu u starszych dzieci w wieku 9 – 10 lat i młodzieży, dlatego w tym wieku wizyta u ortodonty jest wskazana. Budujące jest, że z roku na rok coraz więcej osób dorosłych i seniorów koryguje swoje krzywe zęby ortodontycznie.

Rodzaje wad zgryzu

W Polsce najwięcej pacjentów ma zdiagnozowane nieprawidłowości zębowe tzw. stłoczenia, czyli pojedyncze, lub liczne zęby zachodzą na siebie „wachlarzowato”. Duża grupa pacjentów ma rotacje zębów, czyli zęby przekręcone wokół swojej długiej osi w lewo lub w prawo.

Kolejną dużą grupą wad są tyłozgryzy, czyli np. przesunięty do tyłu dolny łuk zębowy lub cała żuchwa, w stosunku do górnej szczęki lub zębów łuku górnego. Zgryz głęboki u młodzieży i dorosłych jest dość często spotykany. Wielu pacjentów ma też tzw. zgryzy krzyżowe, czyli odwrotne zachodzenie na siebie np. jednego lub paru zębów w łuku. Diagnozuje się również zgryzy otwarte, gdzie nie dochodzi do kontaktu zębów przeciwstawnych łuków. Wady takie jak zgryzy przewieszone, czy przodozgryzy w naszym kraju są rzadziej diagnozowane.

U dzieci

U noworodków i niemowlaków najważniejszym wskazaniem do leczenia ortodontycznego i ortognatycznego są rozszczepy warg i/lub podniebienia. Następnie przeciwdziała się lub leczy skutki nieprawidłowych nawyków tj. dysfunkcji czy parafunkcji. Wady zgryzu powstałe na tej podstawie, zależą od sposobu działania bodźca np. w przypadku ssania palca jego ustawienie, częstotliwość wkładania do jamy ustnej, długość trzymania w ustach. Skutkiem patologicznego ssania palca, smoczka czy wargi, mogą być zgryz otwarty, tyłozgryz lub przodozgryz, czy zgryzy krzyżowe.

U dzieci z wadami postawy, częściej diagnozuje się wady z grupy tyłozgryzów i przodozgryzów, oraz zgryzów krzyżowych. Wady wymowy mogą być zarówno przyczyną jak i wynikiem wad zgryzu, dlatego warto każde dziecko rutynowo przebadać w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym przez logopedę i ortodontę.

U dorosłych

U osób dorosłych najczęściej diagnozuje się stłoczenia zębów, tyłozgryzy, zgryzy głębokie, zgryzy krzyżowe. W wieku dorosłym jako konsekwencja zbyt szybkiej utraty zęba lub zębów stałych, może dojść do patologicznego wysunięcia się zęba, lub jego przechylenia w kierunku pustej luki w łuku.

Wady zgryzu u osób dorosłych mają tendencję do zmiany z biegiem czasu. Oznacza to, że stłoczenia zębów, ich rotacje czy przechylenia, mogą się zwiększać. W związku z powyższym, nie zaleca się wykonania implantów zębów, czy licówek, w łuku z nieprawidłowo stojącymi zębami. Przed leczeniem protetycznym lub implantologicznym rekomenduje się leczenie ortodontyczne.

Badanie ortodontyczne

Badanie ortodontyczne składa się m.in.: z ustnego wywiadu, pisemnych ankiet, bezpośrednich badań pacjenta, i analizy badań dodatkowych. W wywiadzie podaje się m.in. choroby przebyte lub przewlekłe, urazy związane z jamą ustną, czy występowanie tzw. parafunkcji lub dysfunkcji. W badaniu bezpośrednim ortodonta ocenia harmonię twarzy i łuków zębowych. Sprawdza ustawienie m.in. kości twarzoczaszki, ruchomość stawu skroniowo-żuchwowego, stan mięśni.

Ryc. 2 Holistyczne badanie ortodontyczne obejmuje m.in. analizę zdjęć RTG i wycisków zębów. Coraz częściej pacjenci zamiast wycisków masą wyciskową, mają wykonywane niemalże bezdotykowe skany łuków zębowych skanerami wewnątrzustnymi. (Materiał własny autorki)

Ortodontyczne badania dodatkowe to m.in.:

• zdjęcia fotograficzne
• RTG panoramiczne
• RTG cefalometryczne
• analiza gipsowych modeli diagnostycznych lub cyfrowych skanów zębów 3D

Są sytuacje w których lekarz prosi o wykonanie badania CBCT, lub konsultację specjalistów innych dziedzin stomatologii. Bywa, że pacjent zostanie skierowany na konsultację logopedyczną, lub do fizjoterapeuty.

Ile kosztuje konsultacja ortodontyczna?

Cena przesiewowego badania czyli, konsultacja ortodontyczna wynosi od 100 zł do 250 zł.
Koszt niezbędnego do analizy ortodontycznej zdjęcia RTG panoramicznego i cefalometrycznego, to kwota każdorazowo między 75 zł a 120 zł.
Analiza tradycyjnych gipsowych wycisków lub skanu zębów 3D, to kolejny koszt rzędu 100 zł – 250 zł.
Dodatkowe badanie CBCT wynosi między 100 zł a 400 zł, w zależności od rozległości analizy zaleconego obrazu.
Konsultacje uzupełniające u innych specjalistów stomatologicznych, to oddzielne wydatki, wykonywane zgodnie z cennikiem w wybranej przychodni, czy gabinetu.

Ortodoncja cyfrowa

Ortodoncja cyfrowa, to najmłodsza gałąź ortodoncji. Cyfrowa ortodoncja polega na tym, że dentysta zamiast wycisków masą wyciskową wykonuje skan 3D zębów skanerem wewnątrzustnym. Preferowanym aparatem ortodontycznym są natomiast indywidualnie projektowane dla pacjenta nowoczesne przezroczyste nakładki ortodontyczne, zamiast naklejania na zęby tradycyjnego aparatu stałego.

Skany, czyli cyfrowe wyciski zębów przechowywane są najczęściej w plikach STL na komputerze.
W zawiązku z powyższym, w cyfrowej ortodoncji dentysta może wykonać przybliżoną wizualizację łuków zębowych przed i po leczeniu, stworzoną na podstawie indywidualnego cyfrowego planu leczenia 3D. Oznacza to, że pacjent jeszcze przed leczeniem ma możliwość zobaczenia przybliżony wygląd swojego uśmiechu, do jakiego będzie dążył lekarz poprzez wszystkie etapy leczenia. Plan leczenia tworzony jest w specjalistycznym ortodontycznym oprogramowaniu komputerowym, który np. w Invisalign zwany jest ClinCheck.

Opinie

Opinie na temat prostowania zębów nakładkami, czyli dotyczące cyfrowej ortodoncji, można na licznych forach Internetowych przeczytać zarówno korzystne jak i negatywne. Pacjenci cenią estetykę nakładek, komfort zdejmowania do jedzenia i możliwość przestrzegania wszystkich zasad higieny jamy ustnej. Minimalna awaryjność nakładek ortodontycznych, u niektórych pacjentów mała ilość wizyt kontrolnych i możliwość ich zaplanowania, to kolejne atuty terapii nakładkami. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że u części pacjentów może wystąpić krótszy czas leczenia małych i średnich wad zgryzu, w porównaniu z opcją leczenia aparatem stałym naklejanym na zęby.

Akcje – Darmowe konsultacje nakładkowe

GDAŃSK – 4 listopada 2023 r. w Dental Experts Stomatologia bezpłatne konsultacje cyfrowej ortodoncji!
Zobaczysz na komputerowej wizualizacji, jak w sposób niewidoczny Twój uśmiech może (być może) stać się idealny 😁
W przychodni zrobią Tobie darmowe zdjęcie panoramiczne, cyfrowy skan zębów i konsultacje z zakresu możliwości leczenia twojej wady współczesnymi metodami w tym nakładkami ortodontycznymi różnych firm.

Zapisy osób dorosłych pod nr +48 535 853 499

Dental Experts Stomatologia ul. Obrońców Westerplatte 32B, Gdańsk
https://www.dentalexpertsstomatologia.pl

Aparat ortodontyczny

Obecnie do każdej wady zgryzu ortodonta jest w stanie zaplanować i dobrać optymalną metodę leczenia i rodzaj aparatu na zęby.

Dzieci standardowo, jeśli nie potrzebują operacji, to otrzymują aparaty profilaktyczne, lub aparaty ruchome.

Starsze dzieci i młodzież mogą być leczone aparatem ruchomym, jak też aparatem stałym, czy nakładkami na zęby.

Dorośli i seniorzy do wyboru mają: przezroczyste nakładki ortodontyczne, aparat stały, lub w skrajnych wadach operacje ortognatyczne.

Aparat profilaktyczny

Dzieci i młodzież z parafunkcjami lub dysfunkcjami, otrzymują od ortodonty rekomendacje leczenia aparatem profilaktycznym. Niegdyś popularne płytki przedsionkowe, obecnie wyparte zostały przez tzw. trainery. Dzieci z problemami z ułożeniem prawidłowym języka, czy przygryzające wargi, otrzymują aparaty które są barierą dla tych zachowań. W przypadku nieprawidłowej ruchomości żuchwy, takie trainery stabilizują ruchy patologiczne żuchwą. W uzębieniu mlecznym czy mieszanym, aparaty profilaktyczne mogą zapobiec rozwojowi wady zgryzu, lub zmniejszyć jej zakres.

Ryc.3. Wygląd popularnych w Polsce trainerów dla dzieci. U góry nowe i nieużywane trainery. Na dole trainer niebieski nieznacznie przygryziony na końcach. Trainer różowy przegryziony całkowicie, nie nadaje się do użytku. (Materiał własny autora).

Ile kosztuje profilaktyczny aparat na zęby dla dziecka?

Ceny ortodontycznego aparatu profilaktycznego dla dziecka, to wydatek rzędu od 70 zł za płytkę przedsionkową, do około 500 zł za elastyczny oryginalny trainer. Kupno aparatu profilaktycznego i jego prawidłowe użytkowanie, to dobra inwestycja w zdrowie dziecka.

Nakładki ortodontyczne

Nakładki ortodontyczne to przezroczyste nakładki prostujące na zęby, przeznaczone do leczenia ortodontycznego, czyli najczęściej prostowania zębów w jednym lub obu łukach zębowych. Coraz więcej dentystów oferuje przezroczysty aparat na zęby jako samodzielne leczenie, lub przed planowym wszczepieniem implantu, czy wykonaniem licówek, koron, czy mostów protetycznych.

Zalety	Wady
przezroczyste	cena
zdejmowane z zębów	mogą się zgubić
brak metalowych elementów	mała dostępność
relatywnie mało wizyt kontrolnych	mogą się złamać
łatwe utrzymanie dobrej higieny jamy ustnej	ograniczone zastosowanie
przybliżona wizualizacja planu i efektów leczenia	noszenie 22h na dobę
coraz tańsze	kolorowe pożywienie przebarwia
czas leczenia może być krótszy niż w aparacie stałym (w małych wadach zgryzu)	może wystąpić seplenienie, ślinienie się, suchość w ustach (najczęśćiej przemijające)

Tabela 1.  Zalety i wady nakładek ortodontycznych

Ile kosztuje leczenie nakładkami ortodontycznymi?

Zastosowanie paru nakładek ortodontycznych w celu krótkiego leczenia małej wady zębowej, kosztować może między 3 500 zł a 5 000 zł. „Średnio skomplikowane” leczenia ortodontyczne nakładkami np. Clear Correct, Pro Smile, Once Aligner prowadzone są w cenie między 9 000 a 15 000 zł. Najdroższe leczenia nakładkami np. Invisalign, Orthero, Clear Aligner wyceniane są na ponad 20 000 zł. W większości marek nakładek, wizyty kontrolne wliczone są w cenę leczenia, ale nie jest to standardem.
Reasumując, cena nakładek ortodontycznych z roku na rok się obniża, co przekłada się bezpośrednio na ilość pacjentów podejmujących decyzję o leczeniu ortodontycznym nakładkami.

Marki nakładek ortodontycznych w Polsce

Warto wiedzieć, że w naszym kraju są różne marki nakładek ortodontycznych na zęby np. zagraniczne: Invisalign, SureSmile, Clear Aligner, ClearCorrect, Orthero, Orhocaps, Spark. Wśród rodzimych marek wymienić można m.in.: Pro Smile, OnceAligner, A-Ligner, SecretOrtho, Smile Now.

Ryc.4 Wygląd przezroczystych nakładek ortodontycznych na zęby różnych firm. (Materiał własny autora).

Istnieje też możliwość leczenia małych wad zębowych nakładkami np. DrSmile lub Hello Smile. W tych firmach filozofia leczenia polega na domowym leczeniu wad zgryzu. Najpierw wykonuje się diagnostykę pacjentowi w gabinecie partnerskim. Następnie cyfrowy, indywidualny plan leczenia otrzymuje się na emaila, i zaakceptowane nakładki ortodontyczne dosyłane na wskazany adres np. domowy. Leczenie jeśli przebiega zgodnie z planem leczenia, prowadzone jest całkowicie z dala od gabinetu ortodontycznego i bez wizyt kontrolnych.

Aparat stały

Aparat stały to wielofunkcyjny aparat ortodontyczny składający się m.in. z zamków i drutów. Obecnie aparaty stałe dostępne są w formie metalowej, jak również estetycznej. Istnieją także aparaty samoligaturujące, w których brak kolorowych ligaturek do utrzymania drutu w zamkach. Najbardziej estetycznym aparatem stałym jest aparat lingwalny, czyli naklejany na zęby od wewnętrznej ich strony. Rezultatem takiego przyklejenia aparatu, jest brak jego widoczności w uśmiechu. Aparat Damona, oferowany jedynie w niektórych przychodniach, wykorzystywany jest głównie do bezekstrakcyjnego leczenia wad zgryzu.

Ile kosztuje aparat na zęby stały?

Cena aparatu stałego na zęby zależy od rodzaju i marki aparatu, lokalizacji gabinetu i przyjmującego ortodonty np.:

• Najtańszy metalowy aparat stały naklejony na jeden łuk zębowy to koszt około 1 700 zł.
• Najtańszy aparat stały kosmetyczny na zęby jednego łuku zębowego, to cena średnio 2 200 zł.
• Najdroższy aparat stały lingwalny naklejony na jeden łuk, to koszt nawet 4 000 zł.
• Cena Aparatu Damona na jeden łuk wynosi między 3 000 a 4 500 zł.
• Wizyty kontrolne w leczeniu aparatem stałym przeprowadzane są co około 6 tygodni i kosztują między 150 zł a 350 zł każdorazowo.

Aparat ruchomy

Aparat ruchomy jest dedykowany dzieciom z uzębieniem mlecznym, mieszanym i wczesnym stałym. W Polsce najczęściej używane są oryginalne, lub modyfikacje aparatów obuszczękowe typu Stockwischa, lub płytki Schwarca. Coraz więcej lekarzy leczy trainerami i praktykuje leczenie aparatami ruchomymi, w myśl holistycznej filozofii leczniczej tzw. ortotropii.
Dzieci podczas terapii aparatem ruchomym lub aparatem stałym na zęby, mogą nosić aparat Hyrax. Umieszcza się go na podniebieniu i cementuje na stałe między zęby górnego łuku zębowego. Celem Hyraxu jest poszerzenie podniebienia i/lub łuków zębowych, tak by zęby łatwiej mogły zostać przemieszczone w swoje docelowe miejsce a relacje międzyszczękowe uległy poprawie.

Ryc.5 Wygląd aparatów ortodontycznych dwuszczękowych ruchomych dla dzieci. (Materiał własny autora).

Wbrew opiniom, duża część dzieci szybko adaptuje się do noszenia ruchomych aparatów ortodontycznych zarówno w ciągu dnia jak i w nocy. Dużo zależy od nadzoru rodziców i współpracy lekarza z małym pacjentem. Leczenie we wczesnym okresie rozwojowym, to najlepsze postępowanie w kierunku całkowitego wyleczenia dziecka, lub też zmniejszenia wady zgryzu. Mniejszą wadę w przyszłości będzie można prawdopodobnie łatwiej wyleczyć aparatem stałym lub nakładkami ortodontycznymi.

Ile kosztuje aparat na zęby ruchomy?

Standardowy dwuszczękowy aparat ruchomy dla dziecka to koszt między 1 200 zł a 1 700 zł.

Aparat jednoszczękowy dla dziecka, jakim jest popularna płytka Schwarza z jedną śrubą do rozkręcania, to wydatek rzędu 750 zł – 1 000 zł.

Indywidualne aparaty ruchome wykonane w filozofii ortotropii, to koszt znacznie wyższy, wyceniany każdorazowo indywidualnie.

Wizyty kontrolne w leczeniu aparatem ruchomym kosztują między 75 zł a 150 zł.

Aparaty ruchome w ramach NFZ wykonywane są za darmo dla dziecka. Wizyty kontrolne do ukończenia 13 roku życia dziecka są bezpłatne podczas leczenia ortodontycznego w Narodowym Funduszu Zdrowia.

Aparat retencyjny po leczeniu ortodontycznym

Aparat retencyjny jest zalecany po zakończeniu każdego leczenia ortodontycznego, niezależnie od użytego aparatu na zęby (aparat stały, nakładki ortodontycznie). Retencja to czas w którym pacjent poprzez użytkowanie aparatu retencyjnego ma ustabilizować osiągnięte dotychczasowe wyniki terapii ortodontycznej. Retencją mogą być np. ostatnie noszone nakładki ortodontyczne, nowe nakładki retencyjne, płytki Hawleya, lub cienki metalowy drucik naklejany na wewnętrzną stronę zębów. Retencje zaleca i nadzoruje dentysta prowadzący leczenie.

Ryc.6 Wygląd popularnych aparatów retencyjnych na zęby. (Materiał własny autora).

Ile kosztuje aparat na zęby retencyjny?

Przezroczysta nakładka retencyjna na jeden łuk zębowy to koszt między 300 zł a 500 zł.

Płytka Hawleya najczęściej kosztuje między 500 zł a 750 zł.

Retencja naklejania w postaci metalowego druciku na jeden łuk zębowy kosztuje między 250 zł a 500 zł.

Koszt wizyty retencyjnej wynosi średnio 100 zł.

Ile kosztuje aparat na zęby?

Cena aparatu na zęby powinna być rozpatrywana w aspekcie całego leczenia ortodontycznego, ponieważ jest to koszt na który składa się m.in. diagnostyka, aparat ortodontyczny, wizyty kontrolne.

Statystyczne dwuletnie leczenie dziecka aparatem ruchomym to koszt 4 200 zł.

Przeciętne 2,5-3 letnie leczenie aparatem stałym metalowym wynosi około 9 500 zł.

Leczenie przezroczystymi nakładkami małych wad zębowych to koszt do około 9 000 złotych. Duże leczenie nakładkami ortodontycznymi wynosi do 25 000 zł.

Leczenie ortodontyczne	Cennik
Konsultacja ortodontyczna	100 – 350 zł
Aparat ruchomy dla dziecka	500 – 1 700 zł
Aparat stały na zęby	1 750 – 4 500 zł
Nakładki ortodontyczne	900 – 25 000 zł
Skan zębów	0 – 200 zł
Wyciski zębów	50 – 100 zł
Aparat retencyjny	300 – 1 000 zł
Wizyta kontrolna z aparatem stałym	150 – 350 zł
Wizyta kontrolna z aparatem ruchomym	75 – 150 zł
Wizyta kontrolna z nakładkami ortodontycznymi	0 – 150 zł
Zdjęcie zamków z zębów	0 – 350 zł
Wizyta kontrolna retencji	0 – 150 zł
Zdjęcie panoramiczne	75 – 100 zł
Zdjęcie cefalometryczne	74 – 100 zł

TABELA 2. Cennik leczenia ortodontycznego w Polsce w 2023 r. Średnie ceny w przychodniach ortodontycznych w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu, Szczecinie i Gdańsku.

Czy za aparat ortodontyczny można zapłacić w ratach?

Za aparat ortodontyczny można zapłacić w ratach w tzw. kredycie zdrowotnym, czyli kredycie na leczenie stomatologiczne. Kredyt na leczenie można podpisać bezpośrednio z przychodnią, jak i z zewnętrzną firmą np. MediRaty. Również banki takie jak np.: Alior Bank, Bank City Handlowy, Bank BNP Paribas, udzielają kredytu gotówkowego na leczenie, w wysokości między 500 zł a 70 000 zł. Warto uzgodnić okres spłaty zobowiązania, ponieważ może wynosić od on 1 aż do 120 miesięcy. Oprocentowanie rat może wynieść od 0 do paru procent. Jak widać, kredyty różnią
się między sobą, dlatego warto porównać oferty i wybrać najkorzystniejszą do spłaty.

Warto wiedzieć, że dzieci w ramach NFZ mają refundowane leczenie ortodontyczne i przysługuje im darmowy aparat ortodontyczny ruchomy.

Procedury ortodontyczne w ramach NFZ

Od drugiego roku życia można udać się z dzieckiem do stomatologa na przesiewowe badanie ortodontyczne w ramach koszyka świadczeń NFZ. W czwartym i piątym roku życia dziecka przewidziane są kolejne darmowe wizyty u ortodonty, w celu zbadania rozwoju jamy ustnej i łuków zębowych, oraz diagnostyki i przeciwdziałaniu występowania parafunkcji i dysfunkcji.
W siódmym roku życia w ortodontycznym koszyku świadczeń NFZ przewidziana jest w poradni ortodontycznej darmowa wizyta diagnostyczna u ortodonty. Jeśli dziecko ma wadę zgryzu to projektuje się dla niego i wykonuje ruchomy aparat na zęby w ramach 100% refundacji. Dziecko objęte jest darmową opieką ortodontyczną do 13 roku życia w Polsce.

Ile trwa leczenie ortodontyczne?

Terapia ortodontyczna dzieci trwa kilka lat, najczęściej prowadzi się je między 8-9 rokiem życia do 12-13 lat. W tym czasie dziecko może nosić nawet kilka ruchomych aparatów ortodontycznych.

Czas noszenia aparatu stałego u młodzież i dorosłych najczęściej wynosi między 2,5 a 3,5 roku. Bywają leczenia troszkę krótsze niż 2 lata, ale też spotyka się leczenia ponad 4-letnie.

Leczenie związane z przygotowaniem do operacji ortognatycznej i ustabilizowaniem efektów po operacji zajmuje ponad 4 lata lub dłużej.

W leczeniu nakładkami ortodontycznymi plany leczenia projektowane najczęściej są na małe i średniej wielkości wady zgryzu, co oznacza że nakładki często nosi się między 8 a 18 miesięcy.

Czas leczenia ortodontycznego zależy od m.in.:

• Wieku pacjenta
• Rodzaju aparatu na zęby
• Wady zgryzu
• Przestrzeganiu zaleceń przez pacjenta
• Awaryjności aparatu
• Obecności na wyznaczonych wizytach kontrolnych

Ile najkrócej nosi się aparat ortodontyczny?

Najkrótsze leczenia ortodontyczne trwają parę tygodni. Najczęściej zmienia się ustawienie pojedynczego zęba np. wychylonego siekacza. Najszybsze leczenia prowadzi się najczęściej przy pomocy nakładek ortodontycznych, w których można zaplanować precyzyjne ruchy konkretnych zębów w ściśle określonym kierunku i czasie.

Niektórzy ortodonci do krótkich leczeń ortodontycznych stosują tzw. łuki sekwencyjne, czyli naklejają tylko na wybrane zęby zamki ortodontyczne i wymieniają łuki w odpowiedniej sekwencji tylko w zakresie naklejonych paru zamków. Ma to swoje plusy i minusy. Jeśli wada jest związana z jednym lub paroma zębami takie krótkie leczenie ortodontyczne może okazać się bardzo dobrą decyzją. Jeśli wada jest bardziej skomplikowana i pacjent chciałby leczenia jedynie pojedynczego zęba należy wziąć pod uwagę, że w późniejszym czasie leczenie należy dokończyć.

Leczenie ortodontyczno-chirurgiczne

Leczenie ortodontyczno-chirurgiczne najczęściej przewidziane jest dla małych pacjentów z rozszczepem wargi i/lub podniebienia oraz osób dorosłych np. z progenią, retrogenią, prognacją, retrognacją. Jest to zawsze leczenie wielospecjalistyczne w którym oprócz ortodonty i chirurga uczestniczyć mogą również lm.in. laryngolog, periodontolog, neurolog, psycholog.

Operacje ortognatyczne przeprowadzane są najczęściej na specjalnie przygotowanych do tego oddziałach szpitalnych i w znieczuleniu ogólnym. Po operacji pacjent wymaga specyficznych warunków rekonwalescencji, rehabilitacji i kolejnych etapów leczenia ortodontycznego.

Higiena jamy ustnej podczas leczenia ortodontycznego

Jedynie podczas leczenia nakładkami ortodontycznymi utrzymanie higieny jamy ustnej nie sprawia pacjentom dodatkowych trudności. Do jedzenia i czyszczenia jamy ustnej pacjenci zdejmują nakładki z zębów, przez co czyszczenie zębów i ich nitkowanie prowadzone są standardowo. Zaleca się unikania kolorowego pożywienia, ponieważ może przebarwić nakładki.
Podczas leczenia każdym rodzajem aparatu stałego (metalowym, kosmetycznym, językowym) utrzymanie higieny zębów i jamy ustnej nie jest łatwe, należy się tego nauczyć. Podczas leczenia aparatem stałym obowiązuje reżim dietetyczny i higieniczny, tak by wokół zamków nie zalegał osad i nie powstała próchnica. W związku z powyższym i zmienioną florą bakteryjną u osób z naklejonym aparatem stałym warto zainwestować w specjalne pasty do zębów, płukanki i szczoteczki do mycia aparatów stałych przyklejonych na zębach. Produkty te znacznie ułatwiają utrzymanie idealnej higieny i pH jamy ustnej.

Powikłania leczenia ortodontycznego

Leczenie aparatem ruchomym, stałym, czy nakładkami ortodontycznymi, związane jest z możliwością wystąpienia powikłań. Ból, dyskomfort czy uczucie rozchwianych zębów, to objawy które mogą powstać w trakcie całego leczenia. Nie są uznawane za powikłania.

Przy leczeniu aparatem stałym, pacjenci najczęściej zgłaszają urazy warg i błony śluzowej policzków. Zwiększona ilość i częstotliwość występowania aft może być związana zarówno z twardością jak i kształtem drutów i zamków. Pacjenci w trakcie, lub po leczeniu ortodontycznym, mogą odczuwać dyskomfort, ból lub zmiany ruchomości w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych. Może wystąpić także tzw. resorpcja wierzchołka korzenia, lub korzeni zębów, czyli skracania się ich długości.

Ryzykiem jakie podejmuje każdy pacjent podczas leczenia ortodontycznego, jest odłamanie się elementu aparatu np. akrylu w aparacie ruchomym u dziecka, czy zamka w aparacie stałym. Rezultatem takiej sytuacji może być połknięcie lub wręcz aspiracja części aparatu do dróg oddechowych, zagrażając zdrowiu i życiu pacjenta. Trzeba pamiętać, że aparat to ciało obce w jamie ustnej. O aparat trzeba szczególnie dbać i regularnie chodzić do ortodonty na wizyty kontrolne, podczas których jego jakość jest rutynowo sprawdzana. Wszystko po to by bezpieczeństwo leczenia było zachowane na najwyższym poziomie.

Więcej o powikłaniach dowiesz się z dedykowanego artykułu „Powikłania leczenia ortodontycznego aparatem stałym i nakłądkowym„.

Bibliografia

1. https://www.gov.pl/web/zdrowie/leczenie-stomatologiczne
2. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia stomatologicznego Dz.U. 2013 poz. 1462 https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20130001462
3. Ortodontyczna opieka nad dziećmi z wrodzonymi wadami części twarzowej czaszki. https://www.gov.pl/web/zdrowie/ortodontyczna-opieka-nad-dziecmi-z-wrodzonymi-wadami-czesci-twarzowej-czaszki
4. Zarys współczesnej ortodoncji. Podręcznik dla studentów i lekarzy dentystów. Irena Karłowska, Wydawnictwo lekarskie PZWL, 2016
5. Ortodoncja współczesna Tom 1, Fields Henry W., Profit William R., Sarver David M. Anna Komorowska Edra Urban & Partner wyd. 1, 2022
6. https://www.magazyn-stomatologiczny.pl/a5234/Chirurdzy-twarzowo-szczekowi-alarmuja–wady-zgryzu-to-problem-ponad-90–Polakow.html
7. Wpływ sposobu karmienia niemowlęcia na kształtowanie się  wad narządu żucia. Aleksandra Kaszak, Michał Kaszak, Joanna Peradzyńska, Magazyn Stomatologiczny, 5/2019
8.  „Wskazania do leczenia ortodontycznego wg metody opartej na faktach.” Loster, Bartłomiej, et al. Forum Ortodontyczne. Vol. 15. No. 3. 2019.
9. Williams S, Loster BW. The selection of patients for orthodontic therapy. Part one: Indication and justification of orthodontic therapy. J Stoma 2016; 69: 1.
10. Williams S, Loster BW. The selection of patients for orthodontic therapy. Part two: Principles and practical aspects of selection of patients for orthodontic therapy. J Stoma, 2016; 69: 2.
11. Katarzyna Raftowicz-Wójcik1 , Teresa Matthews-Brzozowska2 , Beata Kawala1 Częstość występowania wad zębowo-zgryzowych u dzieci w wieku 3–5 lat Dent. Med. Probl. 2010, 47, 3, 339–342
12. Beata Kawala , Tomasz Babijczuk, Anna Czekańska Występowanie dysfunkcji, parafunkcji i wad narządu żucia u dzieci w wieku przedszkolnym Dent. Med. Probl. 2003, 40, 2, 319–325
13. Aligner techniques in orhodontics. Susana Palma Moya, Javier Lozano Zafra, Wiley Blackwell 2021
14. Principles and biomechanics of aligner treatment. Nanda, Castroflorio, Garino, Ojima , Elsevier 2022

Dygresje autora. Zbierając dla Państwa informacje o współczesnej ortodoncji, przypomniały mi się studenckie czasy.  Ponownie uświadomiłam sobie, jak wielka jest to dziedzina i jak trudno znaleźć istotne informacje, tym bardziej, że pojawiło się wiele nowych metod i sposobów leczenia. Mam nadzieję, że pomogłam w poszukiwaniach i porządkowaniu wiedzy ortodontycznej, w drodze do pięknego uśmiechu z „prostym zgryzem”. Jeżeli czegoś zabrakło proszę o pytania.

UWAGA!

Artykuł ma charakter informacyjno-edukacyjny. Artykuł nie jest substytutem diagnozy i leczenia. W artykule nie opisane są wszystkie wskazania i przeciwskazania oraz skutki uboczne leczenia ortodontycznego. Pamiętaj aparat ortodontyczny (np. stały, nakładkowy) to wyrób medyczny który może nie być odpowiedni dla ciebie. Można go stosować jedynie po pełnej diagnostyce stomatologicznej i ortodontycznej oraz jedynie ze wskazań medycznych i pod nadzorem lekarza. Pełen zakres informacji na jego temat uzyskasz zawsze bezpośrednio u lekarza prowadzącego Twoje leczenie. Umieszczone cenniki nie stanowią oferty handlowej wg art. 66 par. 1 Kodeksu Cywilnego i są publikowane tylko w celach informacyjnych. Podane ceny mogą ulec zmianie. Artykuł nie jest sponsorowany.

Kopiowanie, przetwarzanie i rozpowszechnianie artykułu w części lub w całości, bez zgody autora jest zabronione. Informacje dostępne są pod adresem: kontakt@dentystaradzi.pl