Najczęstszymi powodami kruszenia zębów są wady zgryzu, lub niekontrolowane zgrzytanie zębami tzw. bruksizm. Czynniki te mogą powodować szybsze lub wolniejsze ścieranie i łamanie się zębów. Uraz zęba lub źle dopasowana rekonstrukcja protetyczna np. korona lub most, mogą również powodować kruszenie się szkliwa w zębach na przeciwko. O powodach kruszenia się zębów dowiesz się z artykułu.
Warto wiedzieć
Dlaczego zęby się kruszą?
Ukruszone i pokruszone zęby mogą mieć osoby z wadami zgryzu, czy chorobami przyzębia. Pacjenci cierpiący na bruksizm, czy posiadający korony i mosty tylko w jednym łuku zębowym to kolejne grupy osób predysponowanych do kruszenia się pojedynczych lub licznych zębów. Również nawyki żywieniowe, czy zawodowe nie pozostają obojętne na stan i wygląd zębów.
Wada zgryzu
Wada zgryzu, czyli nieprawidłowe ułożenie zębów, to jedna z najczęściej występujących przyczyn kruszenia się zębów. Zęby które ustawione są w złej relacji z zębami przeciwstawnymi, mogą doprowadzać do ich obustronnego stopniowego ścierania, pękania i kruszenia się. Jest to najczęściej proces bardzo wolny, gdyż wada zgryzu może rozwijać się nieustannie wiele lat.
Gdy ukruszy się część zęba, pacjent nagle zauważa nierówną powierzchnię, lub wyczuwa ostrą część językiem. W takiej sytuacji konsultacja u ortodonty, lub dentysty jest bardzo wskazana. Leczenie ortodontyczne np. przezroczystymi nakładkami prostującymi zęby, lub aparatem stałym byłoby rozwiązaniem problemu.
Bruksizm
Nie leczone zgrzytanie zębów, czyli bruksizm, może doprowadzić do stopniowego ścierania zębów i ich kruszenia się. Mocne zaciskanie zębów w czasie dnia, lub w nocy, oraz ich pierwsze objawy takie jak: napięcie mięśni, przygryziony policzek, czy ból głowy lub zębów, powinien skłonić do wizyty u dentysty.
Pacjent powinien mieć przeprowadzoną pełną diagnostykę problemu, w której analizuje się: występowanie wady zgryzu, napięcie mięśni twarzy i szyi, czynniki stresogenne czy urazowe. Każdorazowo należy znaleźć przyczynę i podjąć się leczenia np. szyną relaksacyjną.
Protetyka
Własne zdrowe zęby mogą zacząć się kruszyć, gdy naprzeciwko zostanie zacementowana rekonstrukcja protetyczna. Korona, czy most ceramiczny lub z cyrkonu, to odbudowy utraconej części lub całego zęba, których powierzchnia jest znacznie twardsza niż szkliwo. Z czasem może okazać się, że ząb naturalny który jest naprzeciwko w łuku, zaczyna się ścierać lub kruszyć. W takim wypadku należy jak najszybciej udać się do dentysty lub protetyka, w celu dopasowania wysokości i kształtu odbudowy protetycznej, oraz zabezpieczenia pokruszonego zęba.
Bywa, że niepostrzeżenie zwiększa się np. stłoczenie zębów dolnych a jakiś czas temu na siekaczach górnych zacementowano korony. W takich sytuacjach najpierw należałoby wyleczyć ortodontycznie zęby. Nie jest dobrym pomysłem bez próby leczenia nakładkami czy aparatem stałym, od razu wymieniać korony porcelanowe na mniejsze czy o innych kształtach.
Choroby przyzębia
Choroby przyzębia mogą doprowadzić do różnej wielkości ruchomości zębów. Jeśli ząb będzie lekko rozchwiany, to może zmienić swoje ułożenie. To natomiast może doprowadzić do nieprawidłowej relacji jaką ma z zębem obok, lub z naprzeciwka. Obie te nieprawidłowości, w czasie krótszym lub dłuższym, mogą doprowadzić do kruszenia się zęba lub zębów.
Gdy poczułeś/aś, że jeden lub kilka zębów jest ruchomych, lub zmieniło swoje położenie, koniecznie zarejestruj się na wizytę do periodontologa lub dentysty.
Uraz
Uraz zęba, to oczywisty powód natychmiastowego pokruszenia się zęba lub jego złamania. Bywa, że uraz doprowadzi do ukruszenia się wielu zębów. Bez względu na ilość zębów dotkniętych urazem, zawsze należy zgłosić się na badanie do dentysty. Lekarz oceni, które części zębów się pokruszyły. Jeśli uraz był większy, to może wykonać zdjęcie RTG w celu oceny głębokości złamania lub pęknięcia zęba/zębów. Zaplanuje i podejmie się leczenia wyszczerbionych, lub połamanych zębów, i poinstruuje jak należy postępować z zębami po urazie, aby nie zwiększać problemu.
Zespół dentystów z portalu uwrażliwia.
Nawet najmniejszy uraz np. ugryzienie zębami widelca podczas jedzenia, może doprowadzić nie tylko do pokruszenia się korony w obrębie szkliwa. Może to być uraz, który naruszy strukturę wnętrza zęba czy korzenia (szczególnie jeśli ząby był leczony endodontycznie). A to wymaga szybkiej diagnostyki i leczenia!
Zawodowo
W przypadku niektórych zawodów np. krawcowa, rzemieślnicy, może dojść do kruszenia się określonych zębów. Szwaczki, czy krawcowe które mają nawyk trzymania igieł między zębami, doprowadzają do charakterystycznego starcia się zębów w ściśle określonych miejscach. W tych przestrzeniach zęby są cieńsze i z czasem mogą zacząć się kruszyć. W wielu innych zawodach może być podobnie.
Co zrobić, kiedy ząb się ukruszy?
Gdy ząb się ukruszy należy jak najszybciej umówić się na konsultacje do dentysty. Lekarz rozpocznie wizytę od zebrania wywiadu. Zapyta się, czy nie miał ostatnio miejsca mniejszy lub większy wypadek związany z zębami. Następnie lekarz zbada głębokość ukruszenia lub złamania. Dobierze najlepszy sposób na zabezpieczenie lub odtworzenie struktury zęba.
Dla jednego pacjenta mała biała plomba, czyli wypełnienie będzie dobrą opcją zabezpieczenia zęba przed konsekwencjami jego dalszego kruszenia się. Inny pacjent będzie miał rekomendowaną np. koronę protetyczną. Dla niektórych osób konsultacja u dietetyka, czy gastrologa może okazać się konieczna. Część pacjentów otrzyma zalecenia wykonania i używania szyny relaksacyjnej. Znaczna część pacjentów wymaga również konsultacji i leczenia ortodontycznego.
Dobór metody leczenia zależy od rozległości ukruszenia się zęba oraz powodu który do tego doprowadził.
Profilaktyka kruszenia się zębów
By zęby się nie kruszyły należy unikać dużych jednorazowych urazów np. wypadków, czy ugryzienia twardego pożywienia. W profilaktyce kruszenia się zębów ważne jest również sprawdzenie, czy nie zgrzyta się zębami w nocy, czyli zdiagnozować ewentualny bruksizm. Każdy pacjent niezależnie od wieku i ilości ukruszonych zębów powinien przejść badanie ortodontyczne i peridontologiczne. Ocena rekonstrukcji protetycznych (koron, mostów czy implantów) i ich wpływie na zęby w przeciwstawnym łuku może również okazać się istotna.
Część pacjentów może mieć „słabsze” szkliwo ze względu na tzw. erozję szkliwa. Występuje ona np. u osób często spożywających owoce lub pijącej soki czy napoje gazowane. Pacjenci z bulimią, czy refluksem żołądkowym również mogą z czasem mieć „cieńsze” szkliwo. Szkliwo u takich osób może się łatwiej kruszyć. W takim przypadku wizyta u dentysty powinna być uzupełniona o wizytę u lekarza pierwszego kontaktu, czy gastrologa.
Dygresje autorki
Z doświadczenia wiem, że lepiej zapobiegać gdy nie boli, niż leczyć gdy boli. Dlatego przyglądajcie się swoim zębom, dbajcie o stan szkliwa i z każdym nawet niebolącym ukruszeniem zgłaszajcie się do stomatologa. Wizyty będą krótkie i przyjemne, a zdrowe zęby to waży element zdrowego organizmu pacjenta.
