Paradontoza. Co to za choroba?

Paradontoza to popularna nazwa na choroby tkanek przyzębia, czyli tkanek utrzymujących zęby. Najczęściej zaczyna się od krwawienia dziąseł. Może manifestować się poprzez ból dziąseł, nieprzyjemny zapach z ust, nadwrażliwość i ruchomość zębów. Brak leczenia paradontozy może doprowadzić do zmian w wyglądzie dziąseł, recesji dziąseł, chorób zębów, zaniku kości szczęk. Zaawansowana paradontoza może nawet skutkować wypadnięciem zęba lub potrzebą usunięcia niektórych zębów przez dentystę.
Lekarze podkreślają, że choroby dziąseł i kości wyrostka zębodołowego, potocznie określane jako właśnie paradontoza, mogą wpłynąć również na m.in. schorzenia serca i układu krążenia, choroby stawów, układu oddechowego, cukrzycę oraz na przebieg ciąży. Powiedzenie, że „zdrowie zaczyna się w jamie ustnej” w tym przypadku jest jak najbardziej uzasadnione. O tym co to za choroba? Skąd się bierze? Jakie są czynniki ryzyka utraty zębów, przeczytasz w tym artykule.

Paradontoza, co to za choroba?

Paradontoza to potoczna nazwa na chorobę przyzębia (ang. periodontitis). Wśród pacjentów określana również jako zapalenie przyzębia lub tzw. „cicha choroba”.

Paradontoza jest chorobą, którą może inicjować wiele czynników, ale zawsze jednym z nich jest mniejsza lub większa infekcja bakteryjna tkanek jamy ustnej. Powstaje ona na skutek patologicznej interakcji pomiędzy bakteriami znajdującymi się w płytce nazębnej (osadzie, kamieniu nazębnym), a tkankami jamy ustnej pacjenta.

Warto wiedzieć, że paradontoza zaczyna się od zapalenia dziąseł u niemalże wszystkich pacjentów (ang. gingivitis). Ale zapalenie dziąseł (nawet bardzo intensywne), nie u każdego pacjenta rozwinie się w paradontozę !

Rozwój paradontozy u konkretnego pacjenta zależy m.in. od:

1) Mechanizmów obronnych jego organizmu na bakterie występujące w jamie ustnej.
2) Występowania u niego czynników ryzyka paradontozy.

By rozwinęła się ta choroba, to oprócz bakterii, trzeba dodatkowych czynników tj. osłabienie organizmu, występowanie konkretnych czynników ryzyka tego schorzenia (czytaj dalej).

Jakie są przyczyny powstawania paradontozy?

By rozwinęła się paradontoza muszą współistnieć dwa czynniki jednocześnie. Pierwszym są „brudne zęby”, czyli bakteryjna płytka nazębna zalegająca na zębach, dziąsłach lub pod dziąsłami (w postaci mniejszego lub większego osadu i/lub kamienia nazębnego).
Oprócz bakterii jamy ustnej, do rozwoju paradontozy potrzebne są jeszcze osłabione mechanizmy obronne organizmu, niezbędne do obrony przed tymi patogenami.

„Periodontitis nie jest klasyczną chorobą infekcyjną.”
Paradontoza nie powstaje u każdego kto ma brudne zęby, na których zgromadzone są różnorodne bakterie.

Warto wiedzieć, że bakterie płytki nazębnej często są składnikami zwykłej flory bakteryjnej, ale niestety dla niektórych pacjentów mogą stanowić duże zagrożenie. Ma to miejsce, gdy ich organizm jest osłabiony np. występuje spadek odporności, istnieją czynniki ryzyka (dalej opisane), poddani są immunosupresji. Wtedy te bakterie mogą wykazać chorobotwórczość i prowadzą do stopniowego niszczenia tkanek utrzymujących zęby, czyli dziąsła i kości.

Jakie są czynniki ryzyka paradontozy?

U każdego człowieka w jamie ustnej występuje więcej lub mniej bakterii markerowych paradontozy, które są „czynnikami schorzenia przyzębia”. Występowanie złogów nazębnych, czyli osadu i kamienianazębnego jest u każdego człowieka czynnikiem wpływającym na możliwość rozwoju paradontozy.

Rozwój paradontozy przyspieszyć mogą czynniki ryzyka takie jak m.in.:
stres, palenie papierosów, picie alkoholu, osteoporoza, cukrzyca, awitaminozy, nieprawidłowe odżywianie, choroby z niedoborami immunologicznymi wrodzonymi (np. zespół Downa), lub nabytymi niedoborami immunologicznymi (np. AIDS).
Paradontoza może rozwinąć się u osób m.in. z:

• predyspozycjami genetycznymi
• wrodzonymi lub nabytymi wadami anatomicznymi tkanek jamy ustnej
• podrażnieniami mechanicznymi dziąseł np. niedopasowanymi protezami lub plombami
• urazami mechanicznymi
• zmniejszoną ilością śliny
• oddychaniem przez usta
• bruksizmem
• wadą zgryzu, w której trudno wyczyścić przestrzenie międzyzębowe
• wadą zgryzu, w której są węzły urazowe zębów
• braki zębów, które nie zostają uzupełnione
• wiek (wraz z wiekiem zwiększa się ilość chorych osób)
• płeć (częściej chorują mężczyźni)
• niskim statusem społecznym

Kogo dotyka paradontoza?

Paradontoza, czyli choroba przyzębia dotyczy przede wszystkim osób w wieku powyżej 35-40 roku życia.

Na paradontozę chorują osoby m.in. które:

• niestarannie dbają o codzienną higienę zębów, nie poddają się zabiegom higienizacyjnym
• prowadzą stresogenny tryb życia
• nieprawidłowo się odżywiają

Warto wiedzieć, że:

• Osoby palące papierosy są od 2 do 7 razy bardziej zagrożone rozwojem paradontozy.
• Osoby chorujące na cukrzycę ponad 2,5 razu częściej narażone są na ryzyko rozwoju paradontozy, niż zdrowe osoby tej samej płci i w tym samym wieku.
• Zwiększone ryzyko paradontozy jest u kobiet w okresie postmenopauzalnym. U części pań zawiązane jest to z osteoporozą.
• Pacjenci z predyspozycją genetyczną np. z zespołem Downa, zespołem Papillon-Lefevre’a, zespołem Ehlers-Danlosa, histocytozą, również zagrożeni są paradontozą.
• Paradontoza w postaci szybko postępującego zapalenia przyzębia, może wystąpić u starszych dzieci i młodzieży, szczególnie dziewczynek w wieku między około 15 a 17 rokiem życia.

Jeśli planujesz wszczepienie implantu to najpierw należy sprawdzić czy nie masz chorych dziąseł lub tkanek wokół zębów. Paradontoza może być przeciwskazaniem do wszczepienia implantu zęba.

Smutna ciekawostka.
W 2019 roku lekarze przebadali 1,200 osób mieszkających we Wrocławiu oraz w Oławie, w wieku między 65-74 lat. Paradontozę zdiagnozowano aż u 47.9% z nich.

Bibliografia

• http://perio.org.pl/ Polskie Towarzystwo Periodontologiczne
• https://www.efp.org/
• „Praktyczna periodontologia kliniczna” pod red. Jańczuka
• The prevalence and severity of periodontitis in a Polish cross-sectional gerodontological study. B. Głowacka, D. Chrzęszczyk, T.P. Konopka, J Stoma 2019; 72, 5: 193-201
• Prevalence of periodontitis in dentate people between 2011 and 2020: A systematic review and meta-analysis of epidemiological studies. D. Trindade, R. Carvalho, V. Machado, L. Chambrone, J. J. Mendes, J. Botelho, J Clin Periodontol, 2023 May;50(5):604-626.
• Economist report shows prevalence of periodontitis unchanged over 20 years – European Federation of Periodontology (efp.org)
• https://www.colgateprofessional.pl/resources/resources-for-professionals/periodontal-health
• https://www.dermatologia-praktyczna.pl/a6014/12-MAJA-OBCHODZIMY-SWIATOWY-DZIEN-ZDROWYCH-DZIASEL.html

Artykuł ma charakteru informacyjno-edukacyjny z zakresu stomatologii. Artykuł nie jest substytutem diagnozy i leczenia paradontozy (chorób przyzębia). W artykule nie opisane są wszystkie objawy i zalecenia. Paradontoza u każdego człowieka przebiega odmiennie, dlatego sposób i czas leczenia lub rezultaty leczenia mogą znacznie się różnić u każdego pacjenta. Pełen zakres informacji na temat swojego zdrowia i rekomendowanych metod leczenia swoich chorób uzyskasz jedynie bezpośrednio u lekarza Cię diagnozującego i prowadzącego Twoje leczenie.