Część pacjentów stosując domową lub profesjonalną profilaktykę może zapobiec paradontozie, i uniknąć dużych jej konsekwencji. Choroby przyzębia są schorzeniami wieloczynnikowymi, dlatego nie da się jednoznacznie określić, który czynnik odgrywa u danego pacjenta najważniejszą rolę. Wiadomo, że paradontozy nie można wyleczyć domowymi sposobami, ale niektórzy pacjenci mogą jej zapobiec lub zredukować jej rozwój. Stosując w domu zalecenia dentysty tj. np. utrzymywanie stałej dobrej higieny jamy ustnej można paradontozę powstrzymać. Zapobiegać paradontozie można poprzez: redukcję stresu w życiu, wartościowe odżywianie oraz usunięcie czynników ryzyka tj. palenia papierosów, spożywania alkoholu. O szczegółach dowiesz się z artykułu.
Warto wiedzieć
Czy paradontozie można zapobiec?
Jest część osób która może uniknąć paradontozy. Aby próbować zapobiec paradontozie na początku trzeba unikać rozwoju stanu zapalnego dziąseł. By nie doszło do zapalenia dziąseł, lub by szybko się one wygoiły, należy przede wszystkim zadbać o dobrą higienę jamy ustnej. Nie zawsze pacjent jest w stanie samodzielnie w domu usunąć cały osad i kamień z zębów. Dlatego pierwszym krokiem do zdrowia powinna być profesjonalna higienizacja w gabinecie oraz stosowania dobrej pasty do zębów, odpowiedniej szczotki czy irygatora. Bardzo istotne jest usunięcie jak największej ilości czynników ryzyka paradontozy np. palenia papierosów, stresogennego trybu życia.
Mimo podjętych starań, nie każdy jednak pacjent zdoła zapobiec u siebie rozwojowi paradontozy. Wynika to z tego, że jest to schorzenie wieloczynnikowe. Ta grupa pacjentów poprzez swoje działania, może mieć wpływ na lżejszy przebieg i mniejsze konsekwencje paradontozy. Najważniejszym jest przestrzeganie zaleceń periodontologa np. wykonanie badań dodatkowych diagnostycznych, podejmowanie profesjonalnej higienizacji, leczenie mechaniczne i/lub farmakologiczne. Unikanie lub redukcja czynników ryzyka rozwoju paradontozy może mieć istotny wpływ na zmniejszenie szybkości rozwoju lub zahamowanie postępowania tej choroby.
Jaka jest profilaktyka domowa paradontozy?
W warunkach domowych pacjent ma wpływ na ilość i jakość zabiegów higienicznych jakie wykonuje w jamie ustnej. W domu pacjent powinien mieć idealnie dobrany do swoich potrzeb zestaw do czyszczenia zębów i utrzymania zdrowia dziąseł w tym:
- specjalną pastę do zębów (np. ze środkami przeciwbakteryjnymi)
- odpowiednią szczoteczkę ręczna lub szczotkę elektryczną (np. z miękkim włosiem)
- nitki do czyszczenia przestrzeni międzyzębowych
- płukanki do jamy ustnej
Zestaw do higieny jamy ustnej może pomóc Ci dobrać zarówno higienistka, jak i dentysta. Zapytaj się co dla Ciebie byłoby najbardziej wskazane do regularnego stosowania.
Domowa profilaktyka powstania i/lub zredukowania szybkości postępu paradontozy polega na np.:
- Czyszczeniu zębów co najmniej 2 razy dziennie przez 2 minuty
- Rozważeniu kupna szczoteczki elektrycznej, która bardziej efektywnie usuwa osad z zębów w porównaniu do szczoteczki ręcznej
- Stosowaniu past do zębów ze składnikami zmniejszającymi odkładanie płytki nazębnej np. fluorek cyny, heksametafosforam sodu
- Stosowaniu przeciwbakteryjnych preparatów do zębów i jamy ustnej np. z chlorheksydyną
- Oczyszczania przestrzeni międzyzębowych nicią dentystyczną i/lub irygatorem
- Nigdy nie używaj wykałaczki, która rani dziąsła
- Czyszczeniu języka
- Częstego popijania wodą
- Unikania jedzenia produktów z dużą ilością cukrów prostych
- Zdrowym odżywianiu się
- Unikaniu używek tj. palenie papierosów, picie alkoholu
- Redukcji ilość stresu w swoim życiu
- Przyjmowaniu przypisanych leków na swoje choroby ogólnoustrojowe
Jaka szczoteczka do zębów przy paradontozie?
Najefektywniejsze w profilaktyce paradontozy są szczoteczki oscylacyjno-rotacyjno-pulsacyjne oraz soniczne. Znacznie lepiej niż szczoteczki ręczne redukują płytkę nazębną.
Dobra higiena jamy ustnej wpływa natomiast na zmniejszenie lub wygojenie stanu zapalnego dziąseł. Brak krwawienia dziąseł i stanu zapalnego dziąseł to profilaktyka rozwoju paradontozy. Ponad to szczoteczki elektryczne są bezpieczne zarówno dla dziąseł jak i zębów.
Jaka jest profilaktyka stomatologiczna paradontozy?
Podstawą przeciwdziałania powstania lub dalszego rozwoju paradontozy jest opieka stomatologiczna nad pacjentem. Ważne, byś regularnie uczęszczał/a na wizyty kontrolne do dentysty. Badanie stomatologiczne raz w roku to niezbędne minimum by czuć się zaopiekowanym.
Pamiętaj, że w ramach koszyka świadczeń NFZ możesz wykonać bezpłatnie badanie zębów i wizytę u specjalisty periodontologii.
Profilaktyka stomatologiczna paradontozy to m.in.:
- badanie zębów i dziąseł tak by móc porównywać je z upływem czasu
- wykonywanie zdjęć RTG np. panoramicznych, które następnie regularnie będą porównywane, aby wykryć ewentualny początek paradontozy
- profesjonalna higienizacja zębów np. skaling, piaskowanie, kiretaż, w celu zmniejszenia ilość osadu i kamienia, czyli zgromadzonych złogów bakteryjnych wpływających na rozwój paradontozy
- leczenie próchnicy i ubytków niepróchnicowego pochodzenia
- kompleksowe leczenie dziąseł (aplikacja leków, przepisywanie środków farmakologicznych miejscowych i ogólnych, zabiegi ręczne i mechaniczne)
- leczenie ortodontyczne w celu poprawy zgryzu. Nieprawidłowo ustawione zęby (np. krzywe, stłoczone), utrudniają ich czyszczenie
- leczenie protetyczne np. uzupełnianie brakujących zębów protezą zębową na NFZ ,lub prywatnie wstawionym mostem protetycznym, czy implantami zębowymi.
Jaka jest ogólnozdrowotna profilaktyka paradontozy?
Stan ogólny organizmu ma wpływ na tempo rozwoju paradontozy. Nieuregulowana cukrzyca typu 1 i 2 może przyspieszyć paradontozę. U pacjentów z nieleczonymi chorobami tarczycy, czy osteoporozą, paradontoza może rozwinąć się mimo relatywnie dobrej higieny jamy ustnej. Dlatego tak ważne są wizyty u dentysty, gdzie pacjenci mogą po raz pierwszy usłyszeć o podejrzeniu chorób ogólnoustrojowych.
Cukrzyca
Niektóre choroby ogólnoustrojowe mają udowodniony wpływ na rozwój paradontozy.
Szybszy rozwój i trudniejsze leczenie paradontozy występuje u osób z cukrzycą typu 1 i 2.
W tej grupie pacjentów najważniejszym jest równoczesne leczenie diabetologiczne i stomatologiczne. Niewyrównana cukrzyca może doprowadzić do niezauważonego przez pacjenta przyspieszenia rozwoju paradontozy. Tylko badanie dziąseł i tkanek podtrzymujących zęby, oraz badanie RTG, mogą szybko wyłapać ten moment. Im szybciej pacjent z cukrzycą objęty będzie opieką periodontologa na NFZ lub specjalistycznym nadzorem prywatnego dentysty lub periodontologa, tym negatywne konsekwencje wpływu cukrzycy na przyzębie mogą być mniejsze.
Choroby tarczycy i osteoporoza
Pacjenci z chorobami tarczycy oraz z osteoporozą to kolejna grupa pacjentów, która szczególnie powinna zadbać o równoległą opiekę lekarską: endokrynologa i stomatologa. W tej grupie osób utrata podłoża kostnego, czyli postępująca zwiększająca się ruchomość zębów może rozwijać się „po cichu”.
Jeśli jeszcze nie odczuwasz zmiany w ustawieniu zębów i ich ruchomości to i tak jak najszybciej umów się na kontrolę do dentysty. Jeżeli już widzisz zmiany w dziąsłach czy zębach, to nie odwlekaj rozmowy ze stomatologiem. Jeśli nie wiesz do kogo się umówić to po prostu umów się na wizytę do najbliższego siebie gabinetu. Dentysta, jeśli będzie taka potrzeba, pokieruje Cię dalej na kolejne badania do bardziej specjalistycznego ośrodka.
Stres
Pamiętaj również o negatywnym wpływie stresu na rozwój paradontozy. Udowodniono, że u osób żyjących w długotrwałych stresogennych warunkach paradontoza postępuje szybciej i bardziej intensywnie. Dotyczy to zarówno młodych ludzi np. w trakcie studiowania, żołnierzy służących w wojsku, czy osób u których wykonywana praca związana jest ze stresem. Podobnie może zadziałać krótkotrwały stres.
Pamiętaj, jeśli przechodzisz trudny okres w swoim życiu nie wahaj się znaleźć pomoc u lekarza pierwszego kontaktu, psychologa, czy nawet stomatologa. Zrób wszystko, by stres nie wpłynął negatywnie na twoją jamę ustną, jak i tym samym na cały organizm.
Czy każdemu z paradontozą wypadną zęby?
Dobrą wiadomością jest, że wcześnie wykryta paradontoza i dobrze leczona, u części pacjentów może nie doprowadzić do utraty zębów.
Złą wiadomością jest, że zbagatelizowanie wczesnych i zaawansowanych objawów paradontozy może mieć duże negatywne konsekwencje. Nie podjęcie kompleksowego stomatologicznego leczenia, może prowadzić do szybkiego rozwoju paradontozy, a w konsekwencji trudnego leczenia obarczonego nawet utratą własnych zębów.
Pamiętaj, podłożem paradontozy jest brak adekwatnej reakcji obronnej organizmu na patogenne bakterie występujące m.in. w osadzie i kamieniu nazębnym. Wiemy, że nie masz wpływu na wiek, płeć czy genetykę. Skup się na czynnikach ryzyka, które możesz modyfikować lub nawet wyeliminować. Możesz utrzymywać idealną higienę zębów, możesz unikać używek, możesz regularnie chodzić na kontrole do dentysty. Tak niewiele, a może tak wiele zmienić w tempie rozwoju i zasięgu, a następnie konsekwencjach paradontozy.
dr n. med. lek. dent. Agnieszka Czechumska
Bibliografia
- „Praktyczna periodontologia kliniczna” pod red. Z. Jańczuka
- The prevalence and severity of periodontitis in a Polish cross-sectional gerodontological study. B. Głowacka, D. Chrzęszczyk, T.P. Konopka, J Stoma 2019; 72, 5: 193-201
- Prevalence of periodontitis in dentate people between 2011 and 2020: A systematic review and meta-analysis of epidemiological studies. D. Trindade, R. Carvalho, V. Machado, L. Chambrone, J. J. Mendes, J. Botelho, J Clin Periodontol, 2023 May;50(5):604-626.
- Economist report shows prevalence of periodontitis unchanged over 20 years – European Federation of Periodontology (efp.org)
Artykuł ma charakter informacyjno-edukacyjny z zakresu stomatologii. Artykuł nie jest substytutem diagnozy i leczenia paradontozy (chorób przyzębia). W artykule nie opisane są wszystkie objawy i zalecenia. Paradontoza u każdego człowieka przebiega odmiennie, dlatego sposób i czas leczenia lub rezultaty leczenia mogą znacznie się różnić u każdego pacjenta. Pełen zakres informacji na temat swojego zdrowia i rekomendowanych metod leczenia swoich chorób uzyskasz jedynie bezpośrednio u lekarza Cię diagnozującego i prowadzącego Twoje leczenie.
