Pieczenie jamy ustnej i języka

Zespół pieczenia jamy ustnej odczuwany jest przez pacjentów jako nieprzyjemne dolegliwości pieczenia, szczypania czy bólu języka i/lub błony śluzowej jamy ustnej.
Jakie są przyczyny? Czy związane jest to z nerwicą? Czy są domowe sposoby / leki na zmniejszenie pieczenia jamy ustnej lub jej leczenie? W artykule opisano najczęstsze przyczyny oraz diagnostykę i postępowanie. Sprawdź, czy chorujesz na zespół pieczenia jamy ustnej (ang. burning mouth syndrome, BMS)?

Jaka jest definicja zespołu pieczenia jamy ustnej?

Wg Międzynarodowego Towarzystwa Bólów Głowy, zespół pieczenia jamy ustnej to: „wewnątrzustne uczucie pieczenia i/lub zaburzenia smaku, które występuje pomimo braku patologicznych zmian w obrębie błony śluzowej jamy ustnej”. W definicji znajduje się również stwierdzenie, że: ”pieczenie lub dyskomfort w jamie ustnej występuje codziennie przez więcej niż 2 godziny, przez minimum 3 miesiące, bez uchwytnych zmian patologicznych w obrębie jamy ustnej”.

Według różnych badań i klasyfikacji, BMS spotykany jest u 0,7 a 15 % populacji ogólnej. Od 5 do 7 razy częściej odczuwają pieczenie jamy ustnej kobiety, niż mężczyźni. Wielu pacjentów to kobiety w okresie okołomenopauzalnym. Potocznie można nazwać tą jednostkę również chorobą pieczenia jamy ustnej (ang. burning mouth disorder, BMD).

W BMS, pacjenci najczęściej podają uczucie:

• Pieczenia
• Oparzenia
• Mrowienia
• Swędzenia
• Drętwienia

Najczęściej dolegliwości lokalizują się na:

• Języku
• Podniebieniu
• Dnie jamy ustnej
• Przedsionku jamy ustnej
• Wargach

Jakie są przyczyny zespołu pieczenia jamy ustnej?

Zespół pieczenia jamy ustnej (BMS), dzieli się na dwa typy kliniczne które diagnozuje się na podstawie etiologii, czyli źródła powstania.

1. Pierwszy typ kliniczny diagnozuje się na podstawie przyczyn pierwotnych tzw. zasadniczych, idiopatycznych. Ten typ BMS jest bardzo trudno do zdiagnozowania, ponieważ powstaje na podłożu np.:
• uszkodzenia włókien nerwowych w błonie śluzowej jamy ustnej
• zaburzenia nerwu np. językowego, żuchwowego, trójdzielnego
• pogorszenia funkcji neuronów w ośrodkowym układzie nerwowym

2. Najczęściej jednak zespół pieczenia jamy ustnej diagnozuje się po wykluczeniu przyczyn wtórnych tj.:
A) miejscowych związanych z chorobami jamy ustnej (opisane w kolejnym podpunkcie),
B) ogólnoustrojowych związanych z np. niedoborami witamin (głównie z grupy B), żelaza, kwasu foliowego, zaburzoną gospodarką hormonalną (np. menopauzą)
C) przyczynami psychologicznymi np. stanami lękowymi, depresyjnymi.

Należy również pamiętać o wpływie chemoterapii, radioterapii twarzoczaszki, wpływie leków i zaburzeń immunologicznych na powstanie subiektywnego objawu pieczenia jamy ustnej.

Co oznacza pieczenie ust i języka?

Pieczenie, swędzenie, drapanie ust, języka i błony śluzowej może oznaczać objawy powstałe na bazie pojedynczych lub licznych przyczyn, zarówno miejscowych, ogólnoustrojowych jak i psychologicznych.

Jeśli odczuwasz pieczenie w jamie ustnej tj. język, błony śluzowej, podniebienia, to bezwzględnie należy wykluczyć wszystkie stany chorobowe ostre i przewlekłe z zakresu stomatologii.

Jeśli dentysta nie potwierdzi stanów zapalnych, czy innych zmian należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który podda badaniu cały organizm, w tym np. skieruje na badanie krwi, lub diagnostykę układu pokarmowego.

Najczęściej na końcu drogi diagnostycznej można zostać skierowanym do psychologa lub psychiatry, ponieważ na podłożu psychosomatycznym wyżej wymienione objawy również mogą powstać.

Warto wiedzieć, że istnieje grupa pacjentów u których wyżej wymienieni specjaliści nie znajdą żadnej obiektywnej przyczyny BMS.

W tej sytuacji należy wziąć pod uwagę tzw. idiopatyczny BMS czyli:
• związany z uszkodzeniami włókien nerwowych w obrębie wybranych struktur jamy ustnej;
• zaburzeniach w obrębie nerwów;
• dysfunkcje nerwów w ośrodkowym układzie nerwowym.

Wymienione przyczyny może pomóc rozpoznać np. neurolog.

Jakie są miejscowe powody pieczenia w jamie ustnej?

Ze stomatologicznego punktu widzenia, pieczenie jamy ustnej może być spowodowane np.:

• chorobami ostrymi i przewlekłymi dziąseł np. stany zapalne dziąseł i przyzębia, grzybica, liszaj płaski błony śluzowej jamy ustnej, owrzodzenia
• językiem geograficznym
• nieleczoną próchnicą zębów
• uszkodzeniami mechanicznymi dziąseł, języka np. krawędzią protezy lub ostrym zębem
• alergią pokarmową lub miejscową kontaktową
• patologicznymi nawykami np. nadmiernym zaciskaniem zębów, ssaniem języka
• złą higieną jamy ustnej
• niewłaściwie dobranymi metalami w rekonstrukcjach protetycznych, protezach szkieletowych

Do jakiego lekarza udać się z pieczeniem w jamie ustnej?

Przyczyny miejscowe pieczenia w jamie ustnej powinien diagnozować dentysta, ogólnoustrojowe np. lekarz internista, psychologiczne np. psycholog.

Dentysta będzie szukał m.in. stanów zapalnych w jamie ustnej, przewlekłych chorób dziąseł, kości czy zębów.

Internista sprawdzi poziom hormonów np. w kierunku cukrzycy czy niezdiagnozowanych chorób tarczycy.

Psycholog określi np. poziom stresu, czy nie zdiagnozowanego lęku lub stanów depresyjnych.

Jak widać temat pieczenia ust, języka i błony śluzowej należy przeanalizować wielowątkowo.

W przypadku braku potwierdzenia obiektywnych przyczyn objawów należy przyczyn poszukiwać w obrębie patologii działania nerwów, czyli udać się po pomoc do np. neurologa.

Jak złagodzić pieczenie języka domowe sposoby?

Najważniejszą sprawą jest znać powód pieczenia np. języka. Jak wiadomo może być ono spowodowane np. grzybicą, chorobą wirusową lub być powikłaniem suchości jamy ustnej. Każda z tych przyczyn wymaga innego postępowania do łagodzenia pieczenia języka.
Jeśli jesteś w trakcie diagnozowania, lub właśnie czekasz na wizytę do dentysty, to poniżej znajdziesz kilka podpowiedzi jak złagodzić niedogodne objawy ze strony błony śluzowej języka.

Domowe sposoby zmniejszania pieczenia języka to:

• Regularne mycie zębów i języka łagodnymi pastami tzw. nie wybielającymi, czy dla palaczy.
• Używanie odpowiedniej do swoich potrzeb szczoteczki do zębów (najczęściej o twardości średniej lub miękkiej)
• Warto płukać jamę ustną parę razy dziennie płynami do higieny, ale nie na bazie alkoholu.
• Nitkowanie zębów.
• Stosowanie irygatora do czyszczenia dziąseł i przestrzeni między zębami.
• Częste popijanie wody.
• Nie jedzenie potraw pikantnych, nie picie alkoholu.
• Nie palenie papierosów.
• Nie wybielać zębów w domu samodzielnie.
• Zrównoważona dieta z wystarczającą ilością warzyw i owoców.
• Idealny nadzór nad swoimi chorobami przewlekłymi takimi jak np. cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, choroby tarczycy.
• Sprawdzenie swoich leków, czy któryś z nich nie ma w skutkach ubocznych, występowania suchości jamy ustnej jak np. niektóre leki przeciwnadciśnieniowe, uspokajające, przeciwhistaminowe, lub pieczenia języka np. antycholinergiczne, przeciwdepresyjne (często wpływające na zmniejszenie wydzielania śliny a następnie odczuwaniem suchości i pieczenia języka).

Uwagi autorki. W stomatologii istnieje takie trudne określenie „sanacja jamy ustnej”. Jeśli nie wiesz co to oznacza zapraszam Cię do zapoznania się z tym bardzo obszernym artykułem. Napisałam tam wiele informacji, dlateczego należy zadbać o  jak najlepsze zdrowie dziąseł, kości, zębów.

Jeśli nasuną się Państwu jakieś pytania, zapraszam do ich zadawania. Jestem przekonana, że odpowiedzi na nie pomogą wielu pacjentom. Pozdrawiam, dr Agnieszka

Bibliografia

1. Fizjologia i patologia błony śluzowej jamy ustnej. Zofia Knychalska-Karwan, Wyd. Czelej 2002 r.
2. Praktyczna periodontologia kliniczna. Zbigniew Jańczuk, Wyd. Kwintesencja 2004 r.
3. Zespół pieczenia jamy ustnej: epidemiologia, diagnostyka i nowoczesne standardy postępowania. R. Matuszczak, K. Lammek, D. Tretiakow, A.Skorek, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2020, Tom 26, Nr 3, 244–248

UWAGA! Artykuł ma charakter informacyjno-edukacyjny. Artykuł nie jest substytutem diagnozy i leczenia. W artykule nie opisane są wszystkie wskazania i przeciwskazania, oraz skutki uboczne i metody leczenia związane z opisywaną jednostką chorobową. Pełen zakres informacji na temat swojego zdrowia uzyskasz zawsze bezpośrednio u lekarza diagnozującego i prowadzącego Twoje leczenie.